MUĞLA’nın Marmaris ilçesine 45 kilometre uzaklıktaki Söğüt Mahallesi konum itibariyle Roma ve Bizans dönemlerinde kesintisiz olarak bir yerleşim birimi olma özelliğini sürdürüyor. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Yunanistanlı Rumların yaşadığı Karamaka, 1936 yılında mübadele sonunda Sömbeki Adasına giden Rumların evleri, kiliseleri, yel değirmenleri ve sarnıçlarıyla tarihe ışık tutuyor.
O dönemdeki ismiyle Saranda (Söğüt) Köyünün her tarafında tarihi eserlere rastlamak mümkün. Örneğin Geç Bizans dönemine ait yapılar hala günümüze kadar ayakta dururken, köy içinde ve o dönemdeki ismiyle Tissanos denilen bölgede tarihi kalıntılar da hala ilgi çekiyor.
BÖLGEDE HELEN, ROMA VE BİZANS DÖNEMLERİ YAŞANMIŞ
Söğüt’te okulunun arkasındaki bir tepede bulunan surlarla çevrili Akropol’ün bir ucu Bozburun Limanı’na bakıyor. Bölgede Helen, Roma ve Bizans dönemleri yaşanmış. Söğüt sahiline yakın Söğüt, Zeytinlik, Değirmen ve Fenaket adalarından Söğüt Adası’nda Bizans döneminden kalmış bir kilise bulunuyor. Mersin Burnu’nda ise eski bir manastır, bir kuyu, taştan bir çeşme ve bir de değirmen bulunuyor. Hisarönü ve Selimiye köyleri üzerinden de ulaşımın yapılabildiği Söğüt, yerli ve yabancı turistlerin de hayli ilgisini çekiyor. Kara parçası olarak Yunanistan’ın Sömbeki Adası’na en yakın yer olması nedeniyle de tercih edilen Söğüt’ün her yanından tarih fışkırıyor.
KARAMAKA’YI KİMSE BİLMİYOR
Söğüt’ten tekneyle 45 dakika yol aldıktan sonra da 1.5 saatlik bir tırmanış gerektiren Karamaka’ya aracın ulaşamadığı patika yoldan yürüyerek de 3.5 saatte ulaşılabiliyor. Osmanlı döneminde Yunanlı Rumların oturduğu Karamaka Antik Köyü ise çok kişi tarafından bilinmiyor. Şimdiye kadar hiçbir basın kuruluşu bölgenin ne fotoğrafını çekmiş ne de tek satır bir haber yayınlanabilmiş. Bölge Yunanistan’ın Sömbeki(Symi) ve Rodos adalarının karşısında. Zaten bu bölgede Sömbeki Adası’ndaki Yunanlıların büyük bölümünün ataları buradan gitmiş. Söğüt’ün eski Muhtarı Kemal Karaca mevki ile ilgili ilginç notlar aktarırken bölgenin turizme açılmasını istediğini belirterek “Karamaka mevkii Aziziye Yarımadası’nın en uç noktasında bulunuyor. Bir başka deyişle Tula Limanının üzerindeki tepe. Bölge tamamen Rodos ve Sömbeki’yi görecek konumda. Sömbeki’ye yüzerek bile gitmek mümkün. Batıda Sömbeki, güneyimizde Rodos, kuzeyde de Datça Yarımadası bulunuyor. Burada daha önceleri Osmanlı döneminde Rum halkı yaşamış” dedi.
SOYADINDA KARA KELİMESİ OLAN YUNANLILAR BURALI
Sömbeki’de yaşayanların çoğunun atasının buradan gitme olduğunu belirten Karaca, “Sömbeki Adasında çok sayıda ‘Kara’ ile başlayan örneğin Karayannis, Karakaçanyis , Karamannis gibi soy isme rastlanır. Burası uzun yıllar Osmanlı döneminde Rumlar tarafından kullanılmış. Kalıntılar arasında değirmen, eğlence merkezleri, kiliseleri, çeşmeleri, evleri, evlerin içindeki sarnıçlar ve hatta harman yerlerinin kalıntıları hala duruyor. Burada yaşayanlar yaz aylarında bile üzerine yorgan örtermiş. O denli serin oluyormuş. Yaşam genelde tarıma ve hayvancılığa dayalı. 1936 yılındaki mübadeleden sonra Yunanlılar Sömbeki’ye gidince burası terk edildi. Daha sonra buraların tapuları Atatürk’ün emri ile bu bölgede yaşayan Söğüt halkına dağıtılmış. Söğüt Köylülerince kullanılan tarlalar zamanla ulaşım sıkıntısı ve yaşam şartları nedeniyle terk edilmiş durumda. Burada sadece Paşa Dayı dediğimiz Mustafa kılıç isimli bir abimiz çobanlık yapıyor. Yaz kış burada. Kışın bir iki ay köye gelirse geliyor. Doğal yaşamına devam ediyor”
BÖLGE TURİZME AÇILMALI
Karaca bölgenin turizme açılmasının çok önemli olduğunu da vurgulayarak “Burası Sömbeki’ye en yakın kara parçası. Ev kalıntıları daha limanda başlıyor. Dik tepe tırmanılırken yol boyunca çeşme, sarnıç ve kiliselere rastlamak mümkün. Araştırma veya küçük bir kazı yapılırsa bütün bölgede tarihi kalıntılara rastlanabilir. 1.5 saatlik tırmanış sonunda yerleşim merkezine ulaşılıyor. Tırmanış için patika yollar açılarak buraya turistin gelmesi sağlanmalı. Zaten bir noktadan sonra eski köyün patika yolu hala duruyor. Burası aynı Fethiye Kayaköy gibi geçmişimize büyük bir ışık tutar. Hatta nefis bir koya sahip olduğu için burada yaşayanların torunları olan Sömbekililer ile Söğüt arasında turizm festivalleri bile düzenlenebilir” dedi.
PAŞA DAYI 44 YILDIR BURADA YAŞIYOR
44 yıldır burada yaşayan Mustafa Kılıç, namı diğer adıyla Paşa Dayı bölgeyi karış karış biliyor. Keçilerinden peynir üreterek ve bir de dağlardan topladığı kekik ve ada çayını satarak yaşamını sürdürüyor. Nerede neyin kalıntısı var tek tek biliyor. Bölgeye artık eskiden burada yaşayanlardan kimsenin gelip gitmediğini de belirterek, gelmelerinin de mümkün olmadığını, bölgeye ulaşım için yolun bile bulunmadığını. Keçi patikalarından tırmanmak gerektiğini dile getiriyor.