Adını, birbirine kavuşamayan Halil ile Fatma'dan aldığı söylenen Şanlıurfa’daki Halfeti, Fırat Nehri'nin altında saklı bir tarih barındırıyor. Bir varmış, bir yokmuş… Evvel zaman içinde, Halil ile Fatma adında iki genç varmış ve öyle bir sevdayla bağlılarmış ki birbirlerine. Ancak aileleri bu sevdaya karşı çıkmış. Bunun üzerine genç aşıklar, kendilerini Fırat'ın soğuk sularına atmış. O günden sonra bu bölgeye Halfeti denmiş.
Bugün Halfeti, Fırat’ın sularının altında kalan kısmı ile "Saklı Cennet" veya "Kayıp Kent" olarak biliniyor.
TARİHİ VE DOĞASIYLA ZİYARETÇİLERİ BÜYÜLÜYOR
Şanlıurfa'ya 112 kilometre uzaklıkta bulunan Halfeti, 645 kilometre karelik bir yüzölçümüne sahip. Belki de Halil ile Fatma’nın sevdasına gizlice tanıklık etmeye devam eden Halfeti, tarihi ve doğasıyla ziyaretçilerini büyülemeye devam ediyor. Bu mistik bölge, aşkın ve kaybın simgesi olarak, hem tarih meraklıları hem de doğa tutkunları için önemli bir destinasyon haline dönüşmüş durumda.
HALFETİNİN KURULUŞU
Halfeti, zengin tarihiyle dikkat çeken bir yer. M.Ö. 855’te Asur Kralı 3. Salmanassar tarafından "Şitamrat" olarak adlandırılmış. Zamanla Süryaniler "Kal'a Rhomeyta", Araplar "Kal'at-ül Rum", Bizanslılar ise "Romaion Koyla" demiş. 1290 yılında Memlük Sultanı Eşref tarafından "Kal'at-ül Müslimin" ismini almış. Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı topraklarına katılmış ve "Urumgala" ile "Rumkale" adlarıyla anılmaya devam etmiştir. Bu tarihsel isimler, Halfeti’nin zengin kültürel mirasını yansıtıyor.
7 KİLOMETRE UZAĞA TAŞINDI
Halfeti, Birecik Barajı göl suları altında kalınca 7 kilometre mesafedeki Karaotlak mevkiine taşındı. Fırat Nehri üzerindeki eski ve yeni yerleşimlerin büyük bir kısmı, 1965’te başlayıp 1975’te tamamlanan Keban Barajı'nın inşasıyla yok oldu. Ardından Karakaya, Atatürk, Birecik ve Karkamış barajları da inşa edildi. Bu süreçte, Birecik'in kuzeyinde Kavaklı, Çekem, Erenköy, Kamışlı gibi birçok köy su altında kalmış oldu. Bu durum, bölgenin tarihi ve kültürel yapısında derin izler bıraktı.
SİYAH GÜL VE HİKAYESİ
Siyah gül, dünyada sadece Halfeti'de yetişen eşsiz bir bitki. İlginç bir şekilde, bu gülün tohumları başka bir yere götürülse bile açmıyor. Ayrıca kesilip götürüldüğünde de rengi değişiyor. Bu durumun arkasında ise duygusal bir hikaye var. Halfeti'deki Ulu Cami'nin Ermeni ustası Asadur'un tek kızı Vartuhi, Müslüman bir gence aşık olur. Ancak ikili, sevgilerine kavuşamayınca Fırat Nehri'ne atlama kararı alır. O günden sonra, Halfeti'deki tüm güller siyah renge dönüşür. Bu efsane, siyah gülün sembolik anlamını ve bölgenin derin duygusal bağlarını yansıtır.
RUMKALE ZİYARETÇİLERİN İLGİSİNİ ÇEKİYORRumkale, Asurlular döneminde "Şitamrat" olarak bilinirken daha sonra "Urima" adını almış ve 13. yüzyılda Ermeni Piskoposluğu'nun merkezi haline gelmiş. 1516'daki Mercidabık Savaşı sonrasında Osmanlı topraklarına katılan Rumkale, Halep eyaletine bağlanmıştır.
GAP idaresi ve Halfeti Kaymakamlığı iş birliğiyle inşa edilen Halfeti Köprüsü, diğer adıyla "Halfeti Gerdanı", muhteşem bir nehir manzarası sunuyor. Ayrıca, 13. yüzyılda Yakubi Aziz Barşavma tarafından yapılan Barşavma Kilisesi, özgün mimarisiyle günümüzde de ayakta kalmayı başaran önemli yapılardan biri. Rumkale, tarihi ve doğal güzellikleriyle hem ziyaretçilerin ilgisini çeken hem de bölgenin kültürel mirasını yansıtan bir yer.
KANTARMA MEZRASI YA DA SELÇUKLU HANI
Kantarma Mezrası ya da Selçuklu Hanı, Ortaçağ mimarisini yansıtan kapalı bir bölümü ve avlusu olan büyük bir yapı. Han, büyük boyutlu kesme taşlardan inşa edilmiş olup bu özellikleriyle dikkat çeker. Ayrıca, 12. yüzyılın sonlarında Patrick Nerses anısına inşa edilen Nerses Kilisesi, bölgedeki önemli tarihi yapılardan birisi. Ermeniler tarafından ibadethane olarak kullanılan bu kilise, surlar içinde yer alarak tarihi dokusunu koruyor. Hem Kantarma Mezrası hem de Nerses Kilisesi, bölgenin zengin kültürel ve tarihsel mirasını gözler önüne seriyor.
SURP KRİKOR LUSAVORİÇ
Kale içinde bulunan önemli kalıntılardan birisi olan Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi’nin, Ermeni Kilisesi tarafından aziz olarak tanınan son patrik Aziz Nerses’in (1102-1173) ve 3. Krikor’un mezarını barındırdığı kabul ediliyor. Yöre halkı tarafından mahkeme binası olarak anılan kilisenin yalnızca doğu cephesi günümüze kadar ulaşabilmiştir. İçkale, Memlükler döneminde ilavelerle genişletilmiş. Dışkale ve şehir surları kalıntıları da hâlâ ayakta durarak bölgenin tarihi dokusunu yansıtıyor. Kalede ayrıca Meydan, Urfa, Meçan ve Bağlar Kapısı gibi önemli noktalar bulunuyor.
TEKNE TURLARI
Tekne turları, özellikle Rumkale civarını nehirden seyretmek isteyenler için eşsiz bir deneyim sunuyor. Savaşan Köyü, Aziz Nerses Kilisesi, Barsavma Manastırı gibi tarihi yapılarla dolu Rumkale’ye düzenlenen turlar, ziyaretçilere bu güzellikleri keşfetme imkanı sağlıyor. Halfeti'nin tarihi konakları, camileri, hamamları ve mezarlıkları, Birecik Barajı'nın suları altında kalan Savaşan Köyü ile birlikte bölgenin zengin mirasını oluşturuyor. Eski Halfeti, göl kenarındaki tekneleri, çay bahçeleri, restoranlar ve konaklama tesisleriyle bir Ege kasabasını andırıyor. Yaklaşık beş saat süren bu turlar, Zeugma, Halfeti ve Rumkale’yi keşfetmek için mükemmel bir fırsat. Bu keyifli yolculuk, hem tarihi hem de doğal güzellikleri bir arada görme şansı verirken fotoğraf sanatçılarının vazgeçemediği yerler arasında.
NASIL GİDİLİR?
Halfeti Şanlıurfa'ya 112, Gaziantep'e 105 kilometre uzaklıkta. İdari olarak Şanlıurfa'ya bağlı olmasına rağmen ekonomik olarak Gaziantep'le yakın ilişki içinde. Bu nedenle ilçeye Gaziantep'ten sürekli araç seferleri bulunuyor. Rumkale'ye ulaşmanın en kolay yolu Halfeti'den kalkan motorlar. Böylece hesaplı bir çevre gezisi de yapılabilir.
NE YENİR?
Fırat'ta tutulan Şabut balığının tadına bakabilirsiniz. Halfeti'ye özgü yemekler arasında dolma eziği, erik tavası, döğmeli kelle, patlıcan kebabı, incir kebabı, mukaşşerli pilav, tatlılardan ise sütlaç, semsek ve peynir helvası kesinlikle denemeye değer.
NEREDE KALINIR?
Kalmakta sorun yok. Çok sayıda otel, eski konak ve tarihi binalardan oluşan konaklama tesisleri mevcut.