Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Gıda Analizleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mehmet Emin Duru, bal ve zeytinyağı gibi ürünlerde yapılan taklit ve tağşişin tespit edilmesinin diğer gıdalara kıyasla çok daha zor olduğunu belirtti. Türkiye genelinde yapılan gıda analizleriyle ilgili bilgi veren Duru, Muğla’da bulunan laboratuvarın, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan taklit ve tağşişli ürünlerin analizlerinin bir bölümünü gerçekleştirdiğini ifade etti.
Prof. Dr. Duru, “Bal ve zeytinyağı, yapıları itibarıyla taklit ve tağşişin belirlenmesinin en zor olduğu ürünlerden biri. Gıdalarda taklit ve tağşiş yaygın olsa da, bal ve zeytinyağı için bu durumu ortaya çıkarmak ciddi teknolojik analizler ve donanımlı laboratuvarlar gerektiriyor. Muğla’daki laboratuvarımız da bu anlamda Türkiye’de öncü rol oynayan merkezlerden biri,” diye konuştu.
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Gıda Analiz Laboratuvarı’nın Türkiye’de gıda güvenliğini sağlamada önemli bir yeri olduğunu belirten Duru, tüketicilerin bal alırken dikkat etmeleri gereken önemli hususları sıraladı. “Bir vatandaş bal alırken öncelikle balın üzerindeki etiketi incelemeli, firmanın güvenilir olup olmadığını kontrol etmeli ve eğer etiket üzerinde analizlerin yapıldığına dair bir ibare varsa bu büyük bir artıdır. Ayrıca, balın fiyatı piyasa değerinin çok altında ise bu durum tüketiciler için bir uyarı niteliğinde olmalı,” dedi. Duru, özellikle maliyetinin çok altında satılan bal ve zeytinyağı gibi ürünlerde taklit veya tağşiş olma ihtimalinin yüksek olduğunu vurguladı.
Bal Tebliği ve Avrupa Birliği Standartları: Türkiye’de Yapılan Analizler Artıyor
Prof. Dr. Duru, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 2023 yılında yayımlanan yeni bal tebliğinin, Türkiye’de balın kalitesini arttırmaya yönelik önemli bir adım olduğunu belirtti. Bakanlık tarafından hayata geçirilen tebliğde balda “karar ölçütleri” getirilmiş ve bu ölçütler sayesinde taklit ve tağşişi belirlemede ciddi bir altyapı oluşturulmuş durumda. Prof. Dr. Duru, “Şu anda özellikle NMR ve enzim analizleri gibi Avrupa Birliği’nin de talep ettiği, Almanya başta olmak üzere birçok ülkede uygulanan ileri seviye tetkikleri Türkiye’de de gerçekleştirebiliyoruz. Böylece, yerli ve ithal balın kalitesini artırmak ve güvenilirliğini sağlamak adına önemli bir aşama kaydettik,” diye konuştu.
Taklit ve Tağşiş Yapan Firmalara Daha Ciddi Yaptırımlar Bekleniyor
Taklit ve tağşiş yapan firmaların aldığı cezaların yeterince caydırıcı olmadığını dile getiren Prof. Dr. Duru, bu firmalar için daha sıkı ve ciddi yaptırımlar gerektiğini vurguladı. “Taklit veya tağşiş yaparak halk sağlığını tehlikeye atan firmaların cezalarının artırılması gerektiğini düşünüyoruz. Şu anda uygulanan cezalar maalesef caydırıcı olmaktan uzak ve bu durum, hala birçok firmanın bu tür etik dışı faaliyetlerde bulunmasına yol açıyor,” dedi. Duru, Türk bilim insanları olarak taklit ve tağşişi önlemek adına yeni çalışmalar ve analiz yöntemleri geliştirdiklerini de belirtti.
Prof. Dr. Mehmet Emin Duru, son olarak, bal ve zeytinyağı gibi ürünlerde kaliteyi artırmak ve tüketici güvenini sağlamak amacıyla çalışmaların devam edeceğini ve bu konuda Türkiye’nin daha güçlü bir altyapı oluşturduğunu sözlerine ekledi.