25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü yaklaşırken, Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu 2023 yılına dair kadın cinayetleri raporunu açıkladı. 2023'te Türkiye'de 315 kadın cinayete kurban giderken, 248 kadın da şüpheli ölüm listesine dahil edildi.
Platform, 2008 yılından bu yana kadın cinayetlerinin verilerini tutarak, İstanbul Sözleşmesi’nin imzalandığı 2011 yılının tek azalma yılı olduğunu belirtiyor. Ancak, İstanbul Sözleşmesi'nden imzanın çekilmesiyle birlikte kadın cinayetleri ve şüpheli ölümlerde ciddi bir artış yaşandığı ifade ediliyor. Raporda, İstanbul Sözleşmesi’nin etkin uygulandığı dönemde birçok kadının hayatını kurtardığına dikkat çekilerek, sözleşmeden çıkılmasının büyük bir geri adım olduğu vurgulandı.
KADINLAR EN ÇOK EVLERİNDE ÖLDÜRÜLDÜ: ARTIK YETER
Platformu, “Artık yeter!” diyerek, kadınların yaşam haklarını savunmaya ve şiddetle mücadeleye devam edeceklerini belirtti. Raporda öldürülen kadınların yüzde 65’i, yani 205 kadın, evlerinde hayatını kaybetti. Ev, bireylerin kendini en güvende hissetmesi gereken alan olarak bilinse de, kadınlar için en tehlikeli yerlerden biri haline gelmiş durumda. Aile içindeki şiddet, birçok kadının ölümüne yol açarken, toplumun temel yapı taşı olarak görülen aileler, kadınların hayatını tehdit eden bir yapıya dönüşmüş durumda.
Uzmanlar, kadınların yaşam haklarını savunmak ve şiddeti önlemek için daha etkin politikalar uygulanması gerektiğinin altını çiziyor.
KADINLAR EN ÇOK ATEŞLİ SİLAHLA VURULARAK ÖLDÜRÜLDÜ
Raporda yer alan bölümlerde şunlar bulunuyor: Bu yıl öldürülen kadınların yüzde 31’i bir kesici aletle bıçaklanarak öldürülürken yüzde 55’i bir ateşli silahla vurularak öldürüldü. 2023 yılında da olan kadın cinayetlerinin yüzde 60’ının ateşli silahlarla olması Türkiye’deki bireysel silahlanma hakkındaki yasal düzenlemelerin ne kadar ihmalkar olduğunu kanıtlıyor. Ruhsatsız ateşli silahlara erişimin kolaylığı ve denetimlerin eksikliğinin bedelini kadınlar yaşam özgürlükleriyle ödüyor.
KADINLAR, HAYATLARINA DAİR KARAR ALDIĞI İÇİN ÖLDÜRÜLÜYOR
2023 yılında öldürülen kadınların yüzde 58’inin hangi bahaneyle öldürüldüğü tespit edilemedi. Kadınların hayatlarını kaybetmesine sebep olan şiddet olaylarında nedenleri ve failin kimliği açığa çıkarılmadıkça, suçluların hesap vermesi ve toplumun önleyici önlemler alması engellenmiş olur. Bahanesi bilinen kadın cinayetleri arasında ise kadınların yaklaşık %70’i hayatlarına dair karar aldıkları için erkekler tarafından öldürüldü. Bu demek oluyor ki kadınlar en çok ayrılık, boşanma vb. gibi kendi özgür iradeleriyle hayatlarına dair aldıkları kararlar nedeniyle ölüme sürükleniyor.
KADINLAR EN ÇOK EVLİ OLDUĞU ERKEK TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜ
Bu yıl öldürülen kadınların yüzde 41’i evli olduğu erkek tarafından öldürüldü. Bunun yanı sıra evli olduğu erkek tarafından öldürülen 30 kadının fail ile boşanma aşamasında olduğunu görüyoruz. Kadınlar, en temel insan haklarından biri olan özgürlüğü ve güvenliği için mücadele ederken, boşanmak istediklerinde karşılaştıkları şiddetin pençesinde hayatlarını kaybediyor. Kadınlar için boşanma kararı almak bu kadar zorken bir de nafaka hakkının tartışmaya açıldığını görüyoruz. Bu alanda en yetkili makam olan Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı göreve ilk geldiğinde ‘Nafaka erkekleri mağdur ediyor’ diye açıklama yapabiliyor. Ekonomik eşitsizliği ortadan kaldırmak, kadınların ekonomik olarak güçlendirilmesi ve toplumsal refahın artırılması devletin öncelikleri arasındayken yetkililer nafaka hakkını tartışmaya açıyor. Kadınları yoksullukla şiddet arasında bir seçim yapmak zorunda bırakıyorlar.
HER YAŞTAN KADIN ERKEKLER TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜ
Kadınların yaşları farketmeksizin erkekler tarafından toplumsal cinsiyet kalıplarına zorlandığı ve bu bahanelerle öldürüldüğünü gösteriyor. Bu yıl öldürülen kadınların yüzde 35’i 19-35 yaş arası genç kadınlar. Genç kadınlar ayrılmak istediklerinde, çalışmak istediklerinde, hayatlarına dair karar almak istediklerinde ölümle karşılaşıyorlar. Öldürülen genç kadınların yüzde 39’u hayatlarına dair karar aldıkları için öldürüldü.
CEZASIZLIK SİSTEMİ 2023’TE DE DEVAM ETTİ
Kadın cinayetlerinin yüzde 10’unda faillerin geçmişteki suçları ve cezaevinden izinli çıkma gibi durumları dikkat çekiyor. Bu, cezaların yetersizliği ve cezasızlık politikalarının suçluları cesaretlendirerek tekrar suç işlemelerine yol açıyor.
Eylül ayında öldürülen Damla Dakım’ın katili Neşet Güneş, ‘Kasten öldürmeye teşebbüs’ suçundan hüküm giymiş ve açık cezaevinden izinli çıkmıştı. Benzer şekilde, kadın cinayeti işlemiş bir fail 7 yıl sonra serbest bırakıldı ve tekrar cinayet işledi. Fatoş Çetin’i bıçaklayarak cezaevine giren fail Mehmet Dinç ise 4 ay sonra tahliye olduktan sonra yine cinayet işledi.
Bu örnekler, adalet sisteminin zayıflığını ve cezaların caydırıcı olmaktan uzak olduğunu gözler önüne seriyor. Cezasızlık devam ettikçe, kadın cinayetlerinin önüne geçmek mümkün olmayacaktır. Uzmanlar, adalet sisteminin ve koruma mekanizmalarının güçlendirilmesi gerektiğine vurgu yapıyor.
KADINLAR KORUMA KARARINA RAĞMEN ÖLDÜRÜLDÜ
Devlet tarafından verilen ve uygulanması gereken tedbir kararları uygulanmadığı için 28 kadın öldürüldü. İlgili kolluk kuvveti soruşturma geçirdi mi? 6284 uygulanmıyor, kadınlar öldürülüyor. Öldürülen 291 kadının tedbir kararı durumu tespit edilemiyor. Baskıdan, korkudan kolluk kuvvetine gidemiyorlar ya da karakollardan geri gönderiliyorlar. Diğer bir durum ise; kadınların tedbir kararı olup olmadığı bilinmiyor, gizleniyor. Bu bilgi devletin görevini yapmadığını saklamak için mi gizleniyor? Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı, 6284 sayılı yasa için “Uygulamada hata varsa giderilmeli” demişti. Mayıs ayında göreve geldiğinden bu yana 19 kadın koruma kararına rağmen öldürüldü. Hataları ne zaman düzeltmeyi planlıyor? 6284’ü ne zaman uygulamayı düşünüyor?
FAİLLER, KADINLARIN YAKINLARINI DA HEDEF ALIYOR
Kadın cinayetlerinin 62’sinde kadınlar yakınlarıyla birlikte hedef alındı. Bunların 41’inde kadınlarla birlikte yakınları da öldürülürken; 21 olayda da kadınların yakınları yaralandı. Artık erkek şiddeti sadece kadınları değil, aynı zamanda kadınların korumak için mücadele eden yakınlarını da hedef alıyor.
KADINLARIN ÇALIŞMA DURUMU TESPİT EDİLEMİYOR
TÜİK’e göre, ev işleriyle meşgul olduğu için işgücü dahil sayılmayan kadınların sayısı 9 milyon 62 bin. İşgücüne dahil sayılmayan kadınların sayısı yılın 3. çeyreğinde (Temmuz-Ağustos-Eylül) 21 milyon 80 bin. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı geçtiğimiz ayda kadınlar için esnek çalışma planı hazırladıklarını söylemişti. Çalışma hayatına alınmayan ya da istihdamdan uzaklaştırılan kadınlar toplumda oluşan toplumsal cinsiyet temelli ayrımcılık, şiddet ve kadın cinayetleri tehlikelerine karşı daha korunmasız hale gelmektedir. Bu yıl ulaşılabilen veriye göre öldürülen kadınların yüzde 17’sinin bir işyerinde çalıştığı bilinmektedir; yüzde 2’si bir işyerinde çalışmazken yüzde 81’inin ise çalışma durumu ise bilinemiyor.
Editor : Mustafa SARIİPEK (Yayın Danışmanı)
