Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün dedesi Karamanlı “Kızıl Hafız Ahmet’in, Rumeli’ye göç ettirilmesinin ardından “Atatürk’ün ata yurdu” olarak anılan Karaman’ın Taşkale köyü aynı zamanda da önemli bir turistik yer. Yeşildere suyunun geçtiği dar bir vadinin üzerinde kurulu köy, temiz havası, doğal gıdaları, geleneksel kültürel değerleri, Doğal Tahıl Ambarları, İncesu ve Manazan Mağaraları, Gürlük Pınarı, Taş Camii, tarihi evleri olması nedeniyle görülmeye değer ideal bir yer. Karaman’a 45 kilometre uzaklıkta.
KIZIL LAKABI NEREDEN GELİYOR?
Köyden edinilen bilgilere göre Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün dedesi Kızıl Hafız Ahmet, Rumeli’ye göç ettirilen Karaman halkından. Hafız Ahmet ve d kardeşi Hafız Mehmet'in taşıdığı kızıl lakabı ve yerleştikleri nahiyenin adı olan Kocacık. Atatürk’ün baba soyu Anadolu'nun da Türkleşmesinde önemli roller oynayan Kızıl- Oğuz yahut Kocacık Yörükleri Türkmenlerinden geliyor. Anlatıldığına ve bazı kaynaklarda yer alan bilgilere göre Atatürk bir gün Konya milletvekilli Naim Hazım Onat’a ‘Konya benim dedelerimin öz vatanı. Onlar, Rumeli’ye Konya’dan göçmüşlerdir’ sözüne dayandırılıyor.
“Atatürk’ün Ata Yurdu Taşkale Kızıllar Kültürü” isimli kitabın yazarı İsmail Yıldırım bu eserinde bölgenin coğrafi özellikleri, turistik yerleri, destanları, mevkilerin isimleri, yöresel türküler, deyiş ve şiirleri ile halkın bölgeyle ilgili anılarını, nostaljik fotoğraflarını, sülalelerin soyadı tablosunu okurlarına sunmuş.
ÖNEMLİ MEDENİYETLERE EV SAHİPLİĞİ YAPMIŞ
Tarihte Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı olmak üzere önemli medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve onların izlerini burada görmek hala mümkün. Tarihi hem doğal güzellikleri ile Taşkale’de birbirinden ünlü ve birbirinden güzel yerleri gezmek mümkün. En önemlisi ise tabii ki tarihi tahıl ambarları. Toplam sayısı 251 olan tarihi ambarların yüksekliği ise yaklaşık 40 metreyi buluyor.
TARİHİ TAHIL AMBARLARI
Bu ambarlar, killi kireç taşından oyularak inşa edilmiş ve uzun süredir tahıl depolamak amacıyla kullanılmış. Yüzyıllardan beri kullanılan mağara ve odaları killi kireç taşının nemi ve ısıyı sabit tutma özelliği sayesinde tahılların bozulmadan uzun süre korunmasını sağlıyor. Bu tarihî ambarların hepsi insan eliyle yapılmış. Tahıllar, üst katlara makara sistemiyle taşınıyor. 251 tek veya iki odalı ambar bulunurken bu ambarlara konulan buğday, nohut, arpa, mercimek ve ceviz gibi ürünler yıllar boyunca burada saklanmış ve hala muhafaza edilmiş. Bunların içindeki en yenilerinin ise 150 yıl önce yapıldığı biliniyor.
Karaman taraflarına yolunuz düşerse burayı görmeden gitmeyin.
EN ESKİ TAHIL AMBARLARI MÖ 9500'E KADAR UZANIR
Bazı kaynaklar günümüze kadar bulunan en eski tahıl ambarlarının MÖ 9500'e kadar uzandığını ve ilk olarak Ürdün Vadisi'ndeki Çanak Çömleksiz Neolitik A yerleşimlerinde bulunduğunu yazıyor. Tahıllar ilk olarak diğer binalar arasındaki yerlere yerleştirilmişler. Ancak MÖ 8500'den başlayarak evlerin içine taşınırken, MÖ 7500'de özel odalarda depolanmaya başlanmış. Yerden en az 3 metre yükseklikte ve 8-10 metrekare ölçülerindeki ilk tahıl ambarları, tahılı kemirgen ve böceklerden koruyan ve hava sirkülasyonu sağlayan asma zeminlere sahipti.
Bu tahıl ambarlarını MÖ 6000'den itibaren İndus Vadisi'ndeki Mehrgarh'dakiler takip ediyor.
FOTOĞRAF TUTKUNLARI İÇİN MUHTEŞEM BİR YER
Görselliği ile de fotoğraf tutkunlarının dikkatini çekiyor. Özellikle yaz aylarında binlerce kişiyi ağırlayan tahıl ambarlarında hala ibadete açık olan Taş Cami bulunuyor. Sarp bir yamaca yüzlerce mağaranın oyulduğu ender mekanlardan olan Taşkale Tahıl Ambarları dünyanın her yerinden turist çekiyor.
TAŞMESCİT -TAŞ CAMİİ
Taşkale Köyü'nde tahıl am.arları içinde yer alıyor. Yine kayaların oyulması suretiyle yapılan otantik özellikli Türkiye’de eşi olmayan tarihi bir camidir. Günümüzde de ibadete açık. Kareye yakın planlı harim(Asıl ibadet yeri), altlı üstlü dört pencereden ışık alıyor. Harimin yarısını kaplayan ahşap mahfil(camide mihrabın veya kıble duvarının ortasına yakın bir yerde konumlandırılan genellikle bir hükümdar ve maiyeti için ayrılmış alan) katı bulunuyor. Kiliseden camiye çevrildiği üzerinde görüş birliği olup kare planlı, tek hacimli bir yapı.
MANAZAN (CAVES) MAĞARALARI
Yeşildere (İbrala) ile Taşkale (Kızıllar) köyleri arasında, Karaman-Yeşildere Taşkale yolunun kenarında ve Karaman’a 40, Taşkale’ye 5 kilometre uzaklıkta. Mağaralar, kil oranı yüksek kireçtaşı arazide, yüksek bir kaya kütlesine tamamen insan eli ile oyulmuş 5 katlı toplu meskenler halinde bulunuyor. İlk iki kat hücre şeklinde birçok odacıktan oluşuyor. Vadiyi kontrol edebilecek stratejik konuma sahip. Ortada bulunan yüksek kaya kütlesine oyulan diğer katlar yörede sırasıyla Kum Kale, At Meydanı ve Ölüler Meydanı olarak adlandırılmış.
Birinci katta oyuntular şeklinde bir çok mezar odaları var. Mağaraların ne zaman oyulduğunu gösterecek veriler olmasa da burada bulunan bazı buluntulardan mağaraların Bizans Devri'nde 6 ve 7'nci yüzyıllarda oyulduğu ve yerleşildiği anlaşılıyor. Mağaraların hem güvenlik açısından hem de killi kireç taşının ısı ve nemi sabit tutması özelliği nedeniyle oyulmuş ve kullanılmış olduğu tahmin ediliyor.
İNCE SU MAĞARASI
Taşkale Köyü’ne 9 kilometre uzaklıkta İncesu Deresi’nin yamaçlarında yer alıyor. Uzunluğu bin 356 metre olup sarkıt, dikit ve travarten havuzları bulunan bir doğa harikası. Miyosen kireç taşlarında gelişen mağara sistemi, birbirinden devamı olan iki mağaradan oluşuyor. Bütünüyle yatay olan mağaralar damlataş birikimi yönünden son derece zengin. Mağaranın yakın çevresinde yer alan diğer kaya sığınaklarının bulunduğu bölümlerde Roma devrine ait küçük bir yerleşmeye ait izlere rastlanıyor. Mağaranın diğer bir özelliğinin astım ve kalp yetersizliği gibi hastalıklara iyi geldiği yolunda.
MTA Genel Müdürlüğü tarafından fizibilitesi yapılan mağaranın aydınlatma ve içerisinin bin 50 metrelik yürüyüş yolu yaptırılarak 2013 yılında turizme açıldı.
NASIL GİDİLİR?
Karaman’a 25 kilometre mesafede. Burayı gezmek için mutlaka özel araç ile gitmek gerekiyor. Yol dar ve bazı kesimleri bozulmuş.
NE YENİR, NEREDE KALINIR?
Karaman yöresel yemekleri arasında töğmeken, çoban kavurma, calla, bıldırcın dolması, köy dolması, piliç dolması, fırın kebap, lokur ve batırık sayılabilir.
Konaklama olarak Karaman yakın olduğu için Karaman’da her keseye uygun yer bulmak mümkün.
YORUM
Atatürk'ü kendine ışık alıp bunu da gösteren tüm köy halkına sevgiler sunuyorum. Bölge çok güzel ve bakir. Tahıl Ambarı için çok söylenecek söz yok. Günümüzde örneği kalmadı desem yeridir. Bana göre mutlaka görülmesi gereken yerler arasında.
Bölgeye fazla devlet eli değmemiş diyebilirim. Yollar dar ve bazı yerler sıkıntılı. Karaman tarafından gelindiğinde ilk olarak Manazan Mağaraları karşınıza çıkıyor. 5 kilometre sonra ise Tahıl Ambarları. Burada ciddi zaman geçireceksiniz. Harika fotoğraflar çekilebiliyor. İnce Su Mağarası ise Tahıl Ambarları’na 9 kilometre ama yol son derece bozuk ve çoğunluğu toprak yol. Bölgeye sıcak aylarda gidilmeli, yoksa İnce Su mağaraya yürüyene kadar aşırı soğuk ve rüzgarlı oluyor.
Editor : Mustafa SARIİPEK (Yayın Danışmanı)
