Teneke Tavuk, yıllardır hangi yöreye ait olduğu konusunda net bir cevap bulunamayan ancak her geçen gün ünü artan bir lezzet. Kimilerine göre Çingene Yemeği olarak bilinen bu özel yemek, Zonguldak’ın Gökçebey ilçesinde ise 100 yılı aşkın bir süredir yapılıyor. Yörükler, bu yemeğin atalarından kalma bir gelenek olduğunu savunuyor. 2014 yılında ise Zonguldak’ın Çaycuma ilçesinde bir esnaf, Teneke Tavuk pişirme aparatını "Tugay-Teneke-Tavuk" adıyla tescil ettirdi. 2015’te Marmaris’te bir çiftin geliştirdiği tenekede tavuk pişirme sistemi, uluslararası alanda altın madalya kazanarak bu lezzeti dünyaya tanıttı.
MUĞLA’DA YÖRÜK USULÜNÜN TADI ÇOK BAŞKA GÜZEL
Teneke Tavuk, hafifçe sosa bulanıp 1 gün bekletilen tavukların tuz ve karabiberle hazırlanıp haç şeklindeki demire geçirilmesi ve üzerlerine büyük yağ tenekelerinin kapatılmasıyla pişiriliyor. Yörük usulü yapılan bu tavuk, tadı ile adeta bir efsane haline gelmiş durumda. Teneke Tavuk, her ne kadar resmi bir tescil almasa da, Türk mutfağında kendine sağlam bir yer edinmiş durumda. Muğla’nın neredeyse 13 ilçesinde yapılan bu tavuk pişirme şekli daha çok Köyceğiz ilçesiyle özdeşleşmiş durumda.
ZİRVELERDE TEKENE TAVUK KEYFİ
1990’lı yılların ortalarında Köyceğiz İlçesi Turizm ve Doğayı Koruma Derneği eski Başkanı Ömer Oflaz’ın başlattığı yürüyüş grubu ile gündeme gelen “Teneke Tavuk” o kadar fazla ünlendi ki sadece bu tavuktan yiyebilmek için Köyceğiz’e özel olarak ziyaretler başladı. “Teneke Tavuk” ziyaretçileri fazlalaşınca da bölgenin yüksek rakımlı dağlarında, çamlar arasında özel turlar düzenlenmeye başlandı. Özel istek olmasa bile bölgede yaz sezonu dışında 7 ay boyunca sürdürülen hafta sonu yürüyüşlerinden birisi mutlaka Teneke Tavuk ile taçlandırılmaya başlanarak genelde denizden 900 ile bin 500 metre yükseklikteki tepeler üzerinde yapılmaya başlandı. 940 metre yükseklikteki Ölemez Tepesi, bin 100 metre yükseklikteki Gökçeova Göleti çevresi, Ağla Yaylası tepelerinde yürüyüşler sonrasında geleneksel “Teneke Tavuk” pişirilen alanlar oldu.
TENEKE TAVUK NEREDE VE NASIL YAPILIYOR?
Orman yangın tedbirleri çerçevesinde zemini toprak olan alana haç şeklinde kaynatılmış 40 santimlik demir 10 çubuk “Ters Haç” olarak çakılır. Toprakla haçın yatay demiri arasına patates ve soğanlar yerleştirilir. Bir gün önceden hafifçe soslanan her biri 3-3.5 kiloluk tavuklar tuz ve kara biberlenerek baş aşağı biçimde demire geçirilerek üzerlerine büyük yağ tenekeleri kapatılır. Hava almayacak biçimde toprağa yerleştirilen tenekeler üzerine büyük taşlar koyarak havayla irtibat iyice kesilir. Tenekelerin dört bir yanına ve yarım metre uzaklıkta ateş yakılır ve ateşin sürekliliği sağlanarak 2 saat 15 dakika süreyle tavukların buharla pişmesi sağlanır. Nar gibi kızaran tavuklar aynı yerde pişmiş patates, soğan ve salata ile servis yapılıyor. Tavuk üzerine ise tahin helvası harika gidiyor.
YEMEKTEN ÖNCE PİŞİRME APARATI TESCİLLENDİ
İşin ilginç yanı araştırmalara göre Teneke Tavuk henüz hiçbir ilçe ya da şehirden tescil almamışken 2014 yılında Teneke Tavuk pişirme aparatının Zonguldak’ın Çaycuma ilçesinde Tugay Keçeci isimli esnaf tarafından 3T (Tugay-Teneke-Tavuk) adı altında Noterde tescil ettirilmesi. Tescilin ardından Keçeci, ürününü Perşembe beldesinde bulunan atölyelerinde imal ettiğini, ürünlerini internet üzerinden pazarladığını açıklamıştı. 3T aparatı bir tepsi ile şişten oluşuyor. Bu aparatla tavuğun daha kısa sürede ve kolay pişirildiği iddia ediliyor.
SIRA DIŞI "TENEKE TAVUK" İLE ALTIN MADALYA KAZANDILAR
2015 yılında Muğla’nın Marmaris ilçesinde restoran işletmeciliği yapan çift, geliştirdikleri tenekede tavuk pişirme sistemiyle uluslararası altın madalya almıştı. Konu o zaman ulusal basında yer bulmuş ve ABD'de işletme eğitimi alan Zeki Suat Şen ile İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu eşi Şafak özetle şunları söylemişti:
“2012’de Marmaris’e yerleşerek Hisarönü Mahallesi Değirmenyanı mevkiinde bir yer kiralayıp restoran işletmeye başladık. Arazide ateş yakmadan LPG ile çalışan bir sistem ile burada da ateş tavuk ile temas etmiyor. Çift izoleli bir kapatma kazanının altında, tavuktaki su ve yağın aktığı bir de sebze güveci bulunuyor. Tavuk tamamen hijyenik şartlarda, daha kısa sürede ve tamamen kendi yağı ve suyu ile yaklaşık 45 dakikada pişiyor. Biz de bu pişirme tekniği için Türk Patent Enstitüsü'ne (TPE) patent başvurusu yaparak tescilimizi aldık.”
Editor : Mustafa SARIİPEK (Yayın Danışmanı)
