EDIS Deprem Erken Uyarı Sistemi'ni halkın kullanabilmesi için Akademik Danışma Kurulu’ndan onay çıktı. 4 aydır sürdürülen çalışmalarda çok sayıda üniversiteden deprem bilimciler ve farklı bilim dallarından akademisyenlerin yer aldığı kurul, sistemin güvenliğini ve etkinliğini değerlendirerek, halk için herhangi bir sakınca taşımadığına karar verdi.
7 yıllık kapsamlı bir çalışmanın sonucu olarak geliştirilen EDIS, depremi merkez üssüne uzaklığa bağlı olarak 117 saniyeye kadar önceden haber verebilecek. Bu yenilik, toplumu daha güvenli hale getirmek için önemli bir adım olarak öne çıkıyor.
ÖRNEK ÜLKELER İNCELENDİ
Bahçeşehir Üniversitesi Göztepe Kampüsü’nde akademisyenlerin yürüttükleri son çalışmalar, uygulama örnekleri olarak seçilen ülkelerdeki incelemeler ele alındı. Akademik Danışma ve İstişare Kurulları Türkiye’nin önde gelen 10 üniversitesinden deprem bilimci, afet yönetim uzmanı, sosyolog, psikolog gibi farklı disiplinlerinden öğretim üyeleri ile iş dünyası ve STK temsilcilerinden oluşuyor. Kurulda ayrıca benzer sistemi kullanan ABD, Japonya, İtalya, Meksika ve Tayvan’dan da bilim insanları yer alıyor.
Deprem erken uyarı sistemi halen dünyada sadece 5 ülke tarafından kullanılıyor. Türkiye’de de EDIS’in oluşturulmasından sonra erken uyarı sistemi, fabrikalarda, hızlı trende, AVM’lerde ve bazı bölgelerde pilot olarak uygulanmaya başlamıştı.
117 SANİYE ÖNCESİNE KADAR UYARABİLİYOR
Sistem, depremi merkez üssüne bağlı olarak etkilenecek bölgeye 117 saniyeye kadar süre önceden bildiriyor. Bu bildirimi alanlara, depremin yıkıcı etkisinden korunma, içinde bulundukları yapıyı terk etme olanağı veriyor.
Yıldız Teknik Üniversitesi Yıldız Teknopark bünyesinde faaliyet gösteren EDIS Afet ve Deprem Sistemleri A.Ş. CEO’su Ali Emre Erişen, EDIS’in zamanla depremin dışındaki afetlerde de erken uyarı sistemi olarak kullanılacağını bildirdi.
Yüksek teknolojiyi kullanarak afetlerden kaynaklı kayıpları en aza indirmeye çalıştıklarını kaydeden Erişen, Türkiye’de her yıl yaklaşık 10 bin deprem olduğuna, milyonlarca binanın deprem riski altında bulunduğuna ve Türkiye’de 500’den fazla fay hattı yer aldığına işaret etti.
DEPREM FAY HATLARINA SENSÖRLER YERLEŞTİRİLİYOR
Ali Emre Erişen, “Bütün bunlar deprem erken uyarı sisteminin gerekliliğini ortaya koymak için yeterlidir” dedi. Deprem fay hatlarına sensörler yerleştirdiklerini, depremi oluşturan kırılmayı anında belirleyerek kullanıcılara bildirdiklerini belirten Erişen, yapay zeka tabanlı EDIS’i “hayat kurtaran haberci” olarak tanımladı.
Deprem erken uyarı sistemi, bu konudaki çalışmaların tamamlanmasının ardından DASK mobil uygulaması üzerinden de aktif olarak kullanılabilecek.
AKADEMİK KURUL KARARLARI
Prof. Dr. Şerif Barış başkanlığında toplanan Akademik Kurul’un kararları özetle şu vurguları içeriyor:
* Yapılan değerlendirmeler ışığında, deprem erken uyarı sisteminin vatandaşa sinyal verilerek kullanılması gerektiği yönünde ortak bir tavsiye kararı benimsenmiştir.
Yurtdışındaki başarılı uygulamalar, bilimsel veriler ve ülkemizin deprem gerçeği göz önünde bulundurularak alınan bu karar, Türkiye'de deprem zararlarını en aza indirme potansiyeli taşıyan bir adım olarak öne çıkmaktadır.
* Deprem Erken Uyarı Sistemi, insanların psikolojik olarak felaketlere daha hazırlıklı olmalarını sağlayan önemli bir araçtır. Bu sistemler, bireylerin tehlikeye karşı proaktif önlemler almasına olanak tanır ve psikolojik olarak daha güçlü hissetmelerini sağlar.
ACİL DURUM YÖNETİMİNİ GÜÇLENDİREN BİR ÇÖZÜM
* Erken uyarı sistemleri, toplumsal dayanıklılığı artıran ve acil durum yönetimini güçlendiren bir çözüm olarak öne çıkmaktadır.
* Bu sistemler, deprem algılandığında halkı bilgilendirerek güvenli bir şekilde hareket etmelerini sağlar.
* Erken uyarı sayesinde insanlar yakın depremlerde bulundukları konumda korunabilirler ve yeterince uzak olan depremlerde ise güvenli alanlara gidebilir veya gerekli önlemleri alabilir.
-Kullanan ülkelerin yanı sıra, Türkiye'de de bu sistemin uygulanmasının, vatandaşlara güven vereceği ve depremlere karşı hazırlıklı olma konusunda farkındalık yaratacağı öngörülmektedir.
DAHA BİLİNÇLİ BİR TOPLUM YARATMADA ÖNEMLİ BİR ETKEN
* Erken uyarının bireylerin üzerinde yarattığı psikolojik rahatlama, afetlere karşı daha bilinçli bir toplum yaratmada önemli bir etkendir.
* Akademik Danışma Kurulu’nun değerlendirmeleri, erken uyarı sistemlerinin psikolojik, sosyal ve toplumsal etkilerinin olumlu olduğunu ve bu sistemlerin sadece depreme karşı değil, ikincil afetlere karşı da koruma sağladığını göstermektedir.
Kurul ayrıca, sistemin kullanımından en yüksek verimi alabilmek için eğitim ve bu alandaki tatbikatların önemine vurgu yaptı.
Editor : Mustafa SARIİPEK (Yayın Danışmanı)
