İran, 1953 yılında Başbakan Muhammed Musaddık’ın devrilmesine yol açan darbede ABD'nin rolü nedeniyle açtığı davanın ilk duruşmasını başkent Tahran’daki 55. Uluslararası Hukuk Mahkemesi’nde gerçekleştirdi. Duruşmada, çok sayıda İran vatandaşı ve Musaddık’ın torunu Mahmud Musaddık yer aldı. Yargıç Mecid Hüseyinzade, davanın 20’den fazla eyaletten 402 binden fazla İran vatandaşı tarafından açıldığını ve davalılar arasında ABD hükümeti ve yetkililerinin bulunduğunu açıkladı.
Mahmud Musaddık, yaşlılık ve sağlık sorunları nedeniyle açıklama yapamazken, yazılı açıklaması oğlu Golamali Musaddık tarafından okundu. Açıklamada, petrolün millileştirilmesinin ülkenin tarihindeki önemli bir dönüm noktası olduğu ve iç baskılara ve dış sömürgeciliğe karşı verilen mücadelenin sembolü olduğu ifade edildi. Musaddık, bu hareketin ilkelerinin ülkenin bağımsızlık ve güçlenme yolunda büyük rol oynadığını belirtti.
Ayrıca, açıklamada 1953’te İngiltere ve ABD tarafından gerçekleştirilen darbenin İran'ın petrol kaynaklarını yeniden kontrol altına almak için yapıldığı ve bu sürecin İran halkını bölmek amacıyla çeşitli grupların kullanıldığı belirtildi. İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney, Musaddık’ın mücadelesinin İran tarihinde önemli bir dönüm noktası olduğunu vurgulamıştı.
Avukat Şami Akdem, mevcut istihbarat belgeleri ve kanıtların CIA’nın ve İngiltere’nin istihbarat servislerinin 1953 darbesini planladığını ortaya koyduğunu belirtti. Darbenin hedefinin İran’daki egemenliği İngiltere’den ABD’ye devretmek olduğunu söyledi. İngiltere’nin petrol endüstrisinin millileştirilmesi ve kaynakların sömürülmesinin sona ermesiyle, İran’daki gücünün kısıtlandığını ve bu durumu fırsat gören Amerikan istihbarat servislerinin darbenin zeminini hazırladığını ifade etti.
1951 yılında Muhammed Musaddık’ın İran petrol endüstrisini millileştirmesi, İngiltere'nin İran’ın petrol üzerindeki kontrolünü sona erdirmişti. Bu adım, İngiltere ve ABD'nin tepkisini çekmiş ve ABD, Sovyetler Birliği'nin İran üzerindeki etkisini engellemek amacıyla İngiltere’ye destek vermişti. CIA ve MI6’ın gerçekleştirdiği "Ajax Operasyonu" olarak bilinen darbe planı, Musaddık’ı görevden alarak İran petrol endüstrisini tekrar yabancı konsorsiyumların kontrolüne geçirmişti.
Editor : Haber Merkezi
