Yeşilırmak vadisi Harşena Dağı eteklerine kurulan Amasya, 7 bin 500 yıllık eski tarihi boyunca bilim adamları, sanatkarlar, şairler yetiştirmiş, şehzadelerin eğitim gördüğü bir şehir olmuş. "Medeniyetler ve Şehzadeler Şehri Amasya" gezginlerin seyahat listelerinde her zaman yer alırken, Amasya'da 12 şehzade "Sancakbeyi" olarak görev yaptı, bunlardan 6'sı padişah olarak tahta çıktı.
PADİŞAHLARI YETİŞTİRMEKLE ÜNLÜ
Tarihinde "Açık hava müzesi" olarak da adlandırılan, M.Ö. 5 bin yıllarının çok öncesinden yerleşim yeri olduğu ispatlanan Amasya'da, Hitit, Frigya, Lidya, Med, Kimmer, Pers, Pontus, Roma, Bizans, Danişmend, Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı medeniyetleri yaşadı. 183 yıl boyunca da Osmanlı'nın başındaki padişahları yetiştirmekle ünlü. Amasya'da 12 şehzade "Sancakbeyi" olarak görev yaparken bunlardan 6'sı padişah olarak tahta çıktı.
İŞTE O ÇELEBİ VE PADİŞAHLAR
Yıldırım Bayezid (I.Bayezid), Çelebi Mehmed (I.Mehmed), Şehzade Murad (II.Murad), Şehzade Ahmed Çelebi), Şehzade Mehmed (Fatih), Şehzade Alaeddin, Şehzade Bayezid , Ahmed, Murad, Mustafa,Bayezid ve Şehzade Murad (III.Murad) Amasya'nın yetiştirdiği şehzadeler. Bunlardan Yıldırım Bayezid, Çelebi Mehmed, 2. Murad, 3. Murad, Fatih Sultan Mehmed, Sultan 2. Bayezid ve Yavuz Sultan Selim tahta çıkan padişahlar.
AMASYA TAMİMİ
Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk 12 Haziran 1919 da Milli Mücadele hareketini başlatmak için Amasya'ya geldi ve çalışmalarını bir süre burada gerçekleştirdi. Bu çalışmalar sırasında milli mücadelenin ilk yazılı beyannamesi olan Amasya Tamimi burada hazırlanıp imzalandı. Bunun gerçekleştiği yeri de mutlaka görmek gerekiyor.
MÜZE ŞEHİR
Amasya'yı panoramik olarak tanımak için ilk adım olan Çakallar Mevkii'ne atılmalı. Buradan Amasya'yı boydan boya görerek bazı restoran ve kafelerde kahvaltı yapıp yemek mümkün. Nefis fotoğraflar çekme imkanı mevcut. 19. yüzyıl yaşantısını yansıtan günlük eşyaların sergilendiği bir müze ve 355 civarında Etnoğrafik eser yer alıyor.
Yeşilırmak üzerindeki Çağlayan Köprü her yönden büyüleyen harika bir yer. Köprü, XII. yüzyılda İtelgin Gazi'nin oğlu Hüsamüddevle Hasan tarafından inşa ettirildiği biliniyor.
GEZİLECEK MÜZELER
Amasya'da yaşamış Osmanlı şehzadelerinin balmumu heykellerinin müzesi var. Zamanınız varsa görmeğe değer.
Minyatin Amasya Müzesi müthiş, Sultan Beyazıt Cami Külliyesi içindeki tarihi yapıda 1/150 ölçeğinde ve 80 metrekarelik alanda sergileniyor. 1914 yıllarında çekilmiş bir fotoğraftan yola çıkılarak yapılmış olan maket müzede, şehrin tamamı, gündelik hayatla birlikte yansıtılmaya çalışılmış.
Kaleye yapacağınız gezi esnasında Kralkaya Mezarlarını unutmayın. Harşena Dağı yamaçlarında yer alan mezarlar oldukça büyük ve taşlara oyulmuş yapıları ile ilgi çekici.
YALIBOYU EVLERİ
Fotoğraf sanatçılarının vazgeçemediği, yerli ve yabancı turistlerin ilk uğradığı yer olan tarihi Yalıboyu evleri, Yeşilırmak Nehri kıyısı boyunca sıralanıyor. Arkasındaki Harşena Dağı ve kaya mezarlarıyla birlikte büyüleyici bir görüntü sergiliyor. Turistik yapıları haline gelen Yalıboyu evleri 2 ve 3 katlı olarak, yöreye özgü ahşap ve taş mimariler ile tasarlanmış.
AMASYA KALESİ -AYNALI MAĞARA
Yeşilırmak'ın kenarında Harşena Dağı'nın üzerine inşa edilmiş kalenin Hititler zamanında yapıldığı düşünülüyor. Binlerce yıllık tarihi olan kale Osmanlılar tarafından da kullanılmış. Ayrıca, Amasya'daki en güzel manzaralardan birisine sahip.
Aynalı Mağara ise Amasya Vadisi'nin en ünlü ve en özel mağaralarından birisi. Rivayetlere göre güzelliği ile ünlü bir kralın kızına ev sahipliği yapan mağara, hem muazzam yapısı, hem de ilginç hikayesi ile Amasya'da unutmayacağınız ilk yerlerden birisi. Hikaye'nin devamı ise mağarada.
BORABOY GÖLÜ
Bir doğa harikası olan göl, Taşova ilçende olup il merkezine 63, Taşova ilçesine 15 kilometre mesafededir. Denizden bin 50 metre yükseklikte bir krater gölü olarak bilinmesine karşın, dereden gelen ve altından kaynayan doğal bir set gölü. Çevresinde sedir, kestane, kayın ve sarıçam ağaçları var. Uzunluğu 900, genişliği 300, derinliği ise 25 metre. Konaklamalar için bungalov tipi evler, kafeterya, kamp ve piknik alanları, doğa yürüyüş yolları bulunuyor.
FERHAT İLE ŞİRİN
Amasya; efsanevi aşkları ile ölümsüzleşen Ferhat ile Şirin'in yaşadığı topraklar olarak biliniyor. Şirin'e olan sevdası uğruna Ferhat, kilometrelerce uzunlukta dağları delerek, 75 cm. genişliğinde 18 km. uzunluğunda, terazi sistemine göre kanalları oyarak, tünel açarak bazı yerlere duvarlar örerek inşa etmiş.
Kanalın bulunduğu alanda kurulu müzede ise yaşanmış çok önemli aşklar konu edilmiş. Balmumundan canlandırmalarla güzel bir müzeye dönüştürülmüş.
YEDİ KUĞULAR KUŞ CENNETİ
Suluova'ya 4 kilometre uzaklıkta ve kolay bir ulaşıma sahip Yedi Kuğular Kuş Cenneti'nde çok sayıda kuğu, yaban kazları, yaban ördekleri, angutlar ve karabataklar var.
GEZİLMESİ GEREKEN DİĞER YERLER
Saraydüzü Kışla Binası Milli Mücadele Müzesi, Hazeranlar Konağı, Şehzadeler Müzesi, Saat Kulesi, Çakallar Tepesi, Pirler Parkı, Arkeoloji Müzesi, Burmalı Minare, Gökmedrese Camii, Gümüşlü Camii, Yörgüç Paşa Camii, Çilehane Camisi, Çelebi Mehmet Medresesi ve Haliliye Medresesi tarih sevenler için tavsiye edilir.
Ayrıca Sabuncuoğlu Tıp ve Cerrahi Tarihi Müzesi, Yıldız Hamamı, Pontus Kralları Kaya Mezarları, Minyatür Amasya Müzesi, Bedesten, Künç Köprü, Çağlayan Köprüsü, Kız Kayası Kanyonu, Baraklı Şelalesi.
NASIL GİDİLİR?
Hava, kara ve demir yolu ile ulaşılıyor. Komşu iller Tokat, Samsun ve Çorum'dan her saat başı otobüs mevcut. Bunun ötesinde ülkemizin önemli büyük şehirlerinin hepsinden buraya otobüs seferleri bulmak mümkün. Karayolu ile İstanbul'a 678, Ankara'ya 328 kilometre.
NE YENİR?
En tanınmışı elma olmakla birlikte Amasya'da tatmak isteyeceğiniz pek çok yöresel yemek de mevcut. Yöresel yemeklerin başında toyga, kesme ibik, sakala çarpan çorba olarak da bilinen çatal ve helle çorbalarını unutmayın. Papara, cırıkda-cızlak, çılbır, baklalı sarma dolması, bat yemeği, içinde ayva ile birlikte pişirilen etli nohut yemeği olan ayva gallesi, işkembe, patlıcan çullaması, Amasya usulü sini su böreği, hıngel, kabak kabuklu pilav, sirkeli ciğer bunlardan bazıları. Tatlı olarak yuka tatlısı, Hasuda, gömlek kadayıfı, kalburabastı, zerdali gallesi, elma tatlısı, vişneli ekmek ve Amasya Çöreği tavsiye edilir. Komşu il Tokat'a has Tokat Kebabı da mutlaka denenmeli.
NEREDE KALINIR?
Önce konak oteller tercih edilmeli. Emin Efendi Konakları, Sarı Konak Butik Otel, Hasırcı Konakları, Çifte Konak Büyük Otel, Şehri-zade Yalısı ve Harşena Otel bunlardan bazıları. Yalı Boyu'nda Öğretmenevi ve Polisevi de muhteşem güzellikte. Ayrıca çok sayıda otel de bulunuyor.
YORUM
Uzun yıllar ve onca yaşanılan savaşlara rağmen kolaylıkla fethedilemeyen, şu andaki görünümüyle gerçekten büyüleyici bir şehir. Yeşilırmak vadisi Harşena Dağı eteklerine kurulan Amasya’da eskinin izlerini görüp günümüzü yaşamak mümkün. Gece ışıklandırmasıyla da başka güzel.
Editor : Mustafa SARIİPEK (Yayın Danışmanı)
